|
Nedavno je americka carina obavestila izdavacku kucu Top Shelf (inace jednog od vodecih izdavaca i distributera alternativnog stripa), da je došlo do zaplene poštanske pošiljke u kojoj su se nalazili primerci slovenackog casopisa Stripburger. Zaplene je obrazložena cinjenicom da su u dva primerka ovog lista pronadeni stripovi koji, prema proceni carinskog službenika, predstavljaju “ ocigledno piratizovanje materijala koji je podložan zakonu o autorskim pravima”. Prva sporna strip storija, pod nazivom “Moj stub”, objavljena je na srpskom jeziku, i delo je beogradskog strip crtaca Bojana Redžica – Redže. Na svega nekoliko slicica, u okviru price koja zauzima osam stranica lista, pojavljuju se likovi iz popularnog stripa “Peanuts” (Carli Braun), medu kojima i Snupi, kojeg je autor prikazao kako, baš u skladu sa svojom psecom prirodom, urinira stub od dalekovoda oko kojeg se pri;a vrti. U pitanju je izdanje Stripburgera iz 1994. godine, a koje je bilo poslato kao poklon americkom izdavacu, zajedno sa primercima seta od dvanaest mini stripova “Miniburger”, koji nije bio sporan (a u kojem su, slucajno, takode bili zastupljeni neki od strip crtaca iz Srbije i Crne Gore, što nije cudno s obzirom da ovdašnji crtaci vec godinama uspešno saraduju sa ljubljanskim izdavacem). Ina ce, Bojan Redžic je objavio nekoliko albuma u našoj zemlji -- šira publika ga možda zna i po šaljivim dopisnicama koje je dizajnirao, a koje su bile distribuirane na poštanskim šalterima. Strip storija «Moj stub» je objavljena i u autorovoj kolekciji stripova «Antikviteti», inace Redžic je u meduvremenu napustio strip, i trenutno živi i radi u Kanadi. Druga storija koja je u americkoj zapleni oznacena kao problematicna je delo poznatog americkog strip crtaca Petera Kupera, objavljeno u Stripburgeru br. 37, aprila 2004. U prici naslovljenoj “Richie Bush”, Kuper je satiricki prikazao clanove americkog kabineta (ukljucujuci i samog Predsednika Buša, razume se) kao izvitoperenu verziju junaka iz decijeg stripa “Richie Rich” (prema strip serijalu izdavacke kuce Harvey Comics, proslavljene stripovima i animiranim filmovima o Kasperu, Dobrom Duhu). Prica je prvobitno bila objavljena u obliku mini stripa, kojeg je moguce nabaviti u bolje opremljenim strip prodavnicama u Americi, kao i u njujorškom strip casopisu World War 3 Illustrated (Treci svetski rat u slikama), ciji je Kuper urednik, i nijedno od ova dva izdanja nije naišlo na reakciju državnih službi. Reprint ovog stripa, objavljen u ljubljanskom casopisu, medutim, ocito je zapao za oko “Ilije Cvorovica” sa americke carine, tako da je Top Shelf bio prisiljen da pokrene pravni postupak po ovom pitanju. Slucaj je dobio na publicitetu vec i zbog toga što je o citavoj stvari Peter Kuper (inace poznat po svojim politicki angažovanim radovima) diskutovao na radio emisiji Deadline Live, koju prenose radio stanice na citavom podrucju SAD. Ovo, razume se, nije prvi put da americki (kao i jednako “ozloglašeni” kanadski carinici) zaplenjuju pošiljke sa stripovima koje procene “nedolicnim”, “pornografskim”, ili, kao u ovom slucaju, “spornim po zakonu o autorskim pravima”. Postoji cak i organizacija Fond za pravnu zaštitu strip produkcije (CBLDF), koja se vec godinama bavi ovakvim pitanjima, i oni su se oglasili povodom “slucaja Stripburger”, izjavivši da je“ carinska služba prekoracila svoja ovlašcenja”. Takode, istaknuto je da “navedeni stripovi ne izlaze iz prihvatljivih granica parodije, tako da nije verovatno da bi citaoci mogli da taj sadržaj zabunom prepoznaju kao dela koja su zašticena zakonom o autorskim pravima”. Nakon svega, citav slucaj je bez sumnje doprineo da se o casopisu Stripburger još više cuje u Americi – oni su, pre neku godinu, na najznacajnijem evropskom strip festivalu u francuskom gradu Angulemu vec poneli laskavu titulu “najboljeg fanzina”. Što se birokratije na americkoj carini tice, kao što rece jedan od prekobarskih strip poslenika, “dobro je da su naucili da prepoznaju strip junake, ali možda bi bilo previše da još znaju da raspoznaju parodiju”. (Saša Rakezic) |